Dzieje Szkoły Podstawowej Nr 1 w Czarnkowie związane są nierozłącznie z dziejami miasta Czarnkowa, z jego wzlotami i upadkami. W 1945 roku po sześcioletnim okresie okupacji wznowiono naukę w dwóch budynkach szkolnych, pochodzących z końca XIX wieku, położonych przy ulicy Wronieckiej 28 i 30. Zorganizowana szkoła liczyła 508 uczniów.
12 marca 1945 roku kierownikiem szkoły zostaje Zygmunt Wójcicki. Pierwszy dzień nauki rozpoczął się dnia 27 lutego 1945 roku, a więc miesiąc po wyzwoleniu miasta.
Klasy – oddziały zorganizowano na podstawie egzaminu. Najwyższym oddziałem był oddział piąty, składający się z dzieci 14-letnich oraz 11-letnich. Rok szkolny zakończył się dnia 17 lipca 1945 roku. Według stanu z dnia 17 lipca 1945 roku szkoła liczyła 604 dzieci, chłopców i dziewcząt. Nauczycieli z kierownikiem było czternastu.
Już w pierwszych miesiącach pracy okazało się, że budynki te nie są w stanie sprostać wymaganiom szkoły. Brak jest w budynkach urządzeń sanitarnych, sali gimnastycznej, zabezpieczenia socjalnego, oraz miejsca na pokój nauczycielski. Rodziły się koncepcje poprawy warunków pracy. Ówczesny burmistrz Skrzypiński, rozumiejąc trudności lokalowe szkoły, przydzielił jej barak poniemiecki, w którym miały być zaadoptowane pomieszczenia na stołówkę, oraz salę gimnastyczną. Władze sanitarno – porządkowe nie wyraziły na to zgody.
Na przełomie lat 40-tych i 50-tych zrodził się pomysł pobudowania łącznika między obydwoma budynkami szkolnymi. W projekcie tym górna część łącznika zostałaby przeznaczona na sale dydaktyczne, natomiast w dolnej części mieścić się miały pomieszczenia socjalne, oraz sala gimnastyczna. Pomysł ten wydawał się realny, jednak nie został zrealizowany.
Rok szkolny 1945/46 rozpoczął się dnia 3 września. Podzielono dzieci według okólnika Ministerstwa i tak powstały: 2 oddziały klas pierwszych, 3 oddziały klas drugich, 3 oddziały klas trzecich, 3 oddziały klas czwartych, 2 oddziały klas piątych i 1 oddział klasy szóstej – liczba dzieci wynosiła 604.
Nauka rozpoczęła się w dwóch budynkach pod nr 28 i 32 na ulicy Wronieckiej. Szkoła otrzymała 6 warsztatów stolarskich z Inspektoratu Szkolnego. Została zorganizowana sala zajęć praktycznych. Dzieci szkolne brały udział we wszystkich uroczystościach państwowych ze śpiewem i deklamacjami.
Ze szkolnych organizacji utworzono na początku roku drużyny harcerskie, męską i żeńską.
Z dniem 1 września 1946 roku stanowisko kierownika szkoły objął Józef Polarczyk. Do ważniejszych wydarzeń z tego okresu zaliczyć można: większy udział szkoły w życiu środowiska, organizowane w szkole konferencje, przedstawienia oratorskie dzieci i młodzieży szkolnej, poprawiło się stopniowo zaopatrzenie dzieci i młodzieży w podręczniki, zatrudnienie przez szkołę lekarza, coroczne organizowanie obozów harcerskich i kolonii letnich.
W drugą rocznicę śmierci, 28 marca 1949 roku odbyła się uroczysta akademia poświęcona Generałowi Karolowi Świerczewskiemu – przyszłemu Patronowi Szkoły.
Z dniem 31 grudnia 1952 roku kierownictwo szkoły obejmuje Leon Jaeschke. Już w trzy tygodnie po objęciu przez niego kierownictwa została otwarta w szkole świetlica, która była niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania szkoły. W latach 1953 – 55 wprowadzono egzaminy promocyjne poczynając od klas IV-tych w celu podniesienia wyników nauczania.
Ożywiło się w tym okresie życie kulturalne i sportowe szkoły. Młodzież brała udział w wiosennych igrzyskach sportowych. Zespół artystyczny szkoły dawał występy w całym powiecie.
W czasie ferii szkolnych w 1953 roku dokonano koniecznych renowacji i remontów. Dnia 28 sierpnia 1953 roku szkoła była przygotowana do rozpoczęcia zajęć.
Coraz to nowych rumieńców nabierało życie kulturalne szkoły. Podnosił się też stopniowo poziom pracy dydaktyczno – wychowawczej. Zacieśniła się coraz bardziej współpraca z Komitetem Rodzicielskim, który udzielał szkole wielorakiej pomocy. Szeroko pojętym celom wychowania patriotycznego służyły obchody ku czci wielkich poetów i tak 14 grudnia 1959 roku odbyła się uroczysta akademia ku czci Juliusza Słowackiego.
Dla poprawy warunków pracy szkoły, Komitet Rodzicielski podjął doniosłą uchwałę dotyczącą pobudowania w ramach czynu społecznego boiska sportowego dla dzieci i młodzieży.
W grudniu 1963 roku Rada Pedagogiczna wspólnie z młodzieżą dla uczczenia XX-lecia Polski Ludowej podjęła wykonanie następującego czynu:
1. Upiększenie obejścia szkolnego;
2. Założenie ogródka geograficznego;
3. Przygotowanie pracowni nauczania początkowego, wychowania muzycznego i geografii;
4. Wykonanie ławek na boisku sportowym.
Szkoła nadal pracowała, liczba dzieci wzrastała a izb lekcyjnych nie przybywało. Pogorszyły się warunki pracy. Czyniono starania o powiększenie bazy lokalowej. Czasowo przydzielono szkole budynek przy ulicy Wronieckiej 88, będący w administracji Liceum Ogólnokształcącego. Odtąd szkoła pracowała w trzech oddzielonych od siebie budynkach. W trzecim budynku umieszczono klasy młodsze i służył on naszej placówce aż do 1966 roku tzn. do czasu oddania do użytku Szkoły Podstawowej Nr 2 przy ulicy Wronieckiej 108. Nowa szkoła została wybudowana w ramach idei “tysiąc szkół na tysiąclecie”, rozładowała napiętą sytuację w szkolnictwie podstawowym na terenie miasta Czarnkowa. Od 1966 roku w mieście Czarnków pracują dwie szkoły podstawowe.
Z nowym rokiem szkolnym 1967/68 wprowadzono do ceremoniału szkolnego nowy, świecki element, stał się nim uroczysty akt pasowania na uczniów pierwszej klasy.
Dnia 28 września 1968 roku gościł w szkole dr hab. S. Hermann, kierownik Zakładu Metodyki Nauczania Geografii na Uniwersytecie w Halle (dawniejsza NRD).
W 50 rocznicę powstania wielkopolskiego, 4 stycznia 1969 roku Szczep Harcerski przy Szkole Podstawowej Nr 1 w Czarnkowie otrzymał imię Powstańców Wielkopolskich.
Z początkiem roku szkolnego 1969 chór szkolny przemianowano na zespół pieśni: “Skowronki Czarnkowskie”. Najważniejszym wydarzeniem tego roku stało się nadanie szkole imienia Generała Karola Świerczewskiego – “Waltera”. Nadania imienia dokonał Inspektor Szkolny Tedeusz Remer.
Podniosłym wydarzeniem w życiu szkoły stało się wręczenie sztandaru w dniu 12 października 1970 roku.
Z dniem 1 września 1972 roku zaczęto wprowadzać w pełni w życie szkoły “Poznański System Wychowawczy”.
Rozwój miasta, powstanie nowych osiedli mieszkaniowych, duży przypływ ludności sprawia, że stan bazy w szkolnictwie podstawowym jest nie wystarczający. Pojawia się koncepcja 10-letniej szkoły podstawowej. Zdawano więc sobie sprawę z konieczności budowy nowego obiektu szkolnego.
U progu lat 70-tych na wniosek powiatowych władz oświatowych Prezydium Powiatowej Rady Narodowej wystąpiło do Kuratorium Okręgu Szkolnego w Poznaniu o budowę nowej szkoły. Na zlecenie poznańskich władz oświatowych, Biuro Projektów w Poznaniu przygotowało dokumentację nowego obiektu szkolnego. Budowa została odłożona w związku z reorganizacją administracyjną kraju z dniem 1 czerwca 1975 roku. Czarnków należał odtąd do innego, nowego województwa pilskiego, które jako jednostka administracyjna na nowo się organizowała. Potrzeby inwestycyjne młodego województwa były tak wielkie, że nie można się dziwić, iż budowa nowej szkoły w naszym mieście jeszcze bardziej przesunęła się w czasie.
Czas płynął, liczba dzieci wzrastała. Natomiast z dniem 1 września 1973 roku szkoła przybrała nową formę organizacyjną Zbiorczej Szkoły Gminnej. Liczba nauczycieli wynosiła 34, oddziałów 31, uczniów 770. Zbiorczej Szkole Gminnej w Czarnkowie podlegało: 7 szkół ośmioklasowych, 5 szkół o jednym i dwóch nauczycielach, oraz 7 przedszkoli.
Wraz z nadaniem szkole tego statusu rosły wymagania wobec placówki. Stała się ona podstawową bazą dla całej gminy. To tutaj odbywają się wszelkie narady, konferencje, konkursy i uroczystości gminne. Aby uniknąć trójzmianowości i polepszyć warunki pracy dzieci oraz nauczycieli, dyrekcja przy poparciu nadrzędnych władz oświatowych, oraz administracyjno – partyjnych, podjęła starania o dodatkowy budynek przy ulicy Rolnej, oddalonej od macierzystej placówki o około 1,5 kilometra. W roku 1983/84 umieszczono tam klasy nauczania początkowego. Nauczyciele klas młodszych zmuszeni byli przejść do innego obiektu, ale dzieci kończyły wcześniej zajęcia. Zdawano sobie sprawę, że jest to rozwiązanie przejściowe, że budowa nowego obiektu nie może być dłużej odkładana. Leży to w interesie zarówno nauczycieli, dzieci i rodziców. Nadal trwają starania, apele, petycje zarówno ze strony administracyjnych dyrektorów, jak i Komitetu Rodzicielskiego, Samorządu Szkolnego. Duży wpływ na przyspieszenie terminu budowy miały starania Komitetu Rodzicielskiego, którego delegacja z przewodniczącym inż. Zdzisławem Chwarściankiem osobiście interweniowała w Urzędzie Wojewódzkim w Pile.
Z dniem 1 września 1974 roku stanowisko dyrektora szkoły objął mgr Benedykt Smogór. Były dyrektor był osobą, która zaintegrowała starania o budowę nowej szkoły.
Dnia 12 października 1974 roku dokonano odsłonięcia „Ściany Pamięci Narodowej” w świetlicy szkolnej.
Dnia 9 czerwca 1979 roku wprowadzono po raz pierwszy ślubowanie absolwentów klas ósmych i pożegnanie sztandaru szkoły.
Z dniem 1 września 1980 roku stanowisko zastępcy dyrektora obejmuje Krystyna Maćkowiak.
Dzięki staraniom dyrektora szkoły miasto otrzymało zapewnienie władz wojewódzkich, że budowa nowej szkoły rozpocznie się w 1981 roku. 1 grudnia 1980 roku zdecydowano, że Wojewódzkie Biuro Projektów w Poznaniu opracuje kompleksową dokumentację techniczną, która uwzględni oszczędniejszą technologię wykonania. Generalnego wykonawstwa podjął się Kombinat Budowlany w Pile. Prace rozpoczęły się 3 września 1981.
Dnia 1 października 1981 roku stanowisko drugiego zastępcy dyrektora po Marianie Zaganiaczyku obejmuje Tadeusz Cyganek.
Z dniem 1 września 1984 stanowisko dyrektora obejmuje mgr Michał Fąka, który sprawuje tę funkcję po dzień dzisiejszy.
Z początkiem roku szkolnego 1984/85 dyrektor Benedykt Smogór po 32 letniej pracy pedagogicznej przechodzi na emeryturę.
Z dniem 1 grudnia 1984 stanowisko zastępcy dyrektora obejmuje pani mgr Urszula Budaj. W trakcie realizacji nowego obiektu szkolnego odbywały się regularnie comiesięczne, w późniejszym czasie cotygodniowe, narady wszystkich zainteresowanych stron. Uczestniczyli w nich: przedstawiciele Wojewódzkiej Dyrekcji Inwestycji w Pile, Kombinatu Budowlanego, Kuratorium Oświaty i Wychowania i Szkoły Podstawowej Nr 1 w Czarnkowie, którą reprezentował zawsze dyrektor mgr Michał Fąka – gospodarz tych spotkań.
Szkoła rosła, budynków przybywało, teren rekreacyjny aktualnie pracującej placówki zmieniał się coraz bardziej.
Ostateczny termin oddania szkoły ustalono na dzień 30 lipca 1986 roku. Było pewne, że nowy rok szkolny 1986/87 rozpocznie się w nowym obiekcie, w nowych salach, wśród nowego sprzętu i częściowo z nową dziatwą, ponieważ w międzyczasie dokonano zmian obwodów szkolnych i część dzieci ze Szkoły Podstawowej Nr 2 zostanie przeniesionych do nowej szkoły.
Wraz z oddaniem do użytku nowej szkoły Kuratorium Oświaty i Wychowania w Pile zdecydowało, że odbędzie się w Szkole Podstawowej Nr 1 Wojewódzka Inauguracja Nowego Roku Szkolnego 1986/87.
Z dniem 1 września 1991 roku stanowisko zastępcy dyrektora obejmuje pani mgr Ryszarda Nogalska.
Zaznaczyć należy także zmianę Patrona Szkoły dokonaną na wniosek Dyrekcji Szkoły Podstawowej Nr 1 przez Radę Miasta Czarnkowa dnia 11 grudnia 1998 roku. Od tego dnia Szkoła Podstawowa Nr 1 w Czarnkowie nosi imię Henryka Sienkiewicza.
Z dniem 1 września 2000 roku dyrektor powołał na stanowisko zastępcy dyrektora panią mgr Irenę Redmann.
Dziś Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Henryka Sienkiewicza w Czarnkowie ma swoją długoletnią tradycję, wpisała się na trwałe w obraz Ziemi Noteckiej. Czynny udział młodzieży w różnorodnych imprezach kulturalno – rozrywkowych i sportowych pozwolił zaistnieć szkole w całym powiecie jak też i w województwie.
Opracowanie na podstawie Kroniki szkoły, dokumentów szkolnych.